Rug pull là gì? Dấu hiệu để nhận biết các dự án Rug Pull
1. Rug pull là gì?
1. Rug pull là gì?
Rug Pull là một hành động lừa đảo trong lĩnh vực crypto. Nó khiến người ta bị tổn thất khi một nhóm phát triển bất ngờ rời bỏ dự án và tiến hành bán hoặc rút toàn bộ tài sản thanh khoản của dự án. Thuật ngữ này xuất phát từ thành ngữ "pull the rug out from under (someone)", có ý nghĩa là "qua cầu rút ván".
Rug Pull trở thành một hành vi phổ biến trong lĩnh vực DeFi, bởi vì các token có thể được tạo ra một cách dễ dàng và sau đó được niêm yết trên sàn giao dịch phi tập trung mà không yêu cầu xác minh thông tin cá nhân hoặc tuân thủ các quy định chống rửa tiền.
Rug Pull
2. Có những loại Rug Pull nào?
2. Có những loại Rug Pull nào?
Rug Pull có thể phân thành hai loại chính là "Hard" và "Soft".
Hard Rug Pull diễn ra khi một nhà phát triển có ý định lừa đảo các nhà đầu tư từ đầu bằng cách viết mã lệnh để thực hiện hành vi đánh cắp tiền của nhà đầu tư.
Trong khi đó, Soft Rug Pull xảy ra khi các nhà phát triển thường quảng cáo quá mức giá trị của dự án thông qua hoạt động tiếp thị, sau đó đột ngột đóng cửa dự án và bỏ trốn với số tiền của nhà đầu tư.
Có một số hình thức Rug Pull phổ biến trong thị trường crypto như: đánh cắp thanh khoản (liquidity stealing), giới hạn bán (limiting sell orders) và bán tháo (dumping).
Các loại Rug Pull
Dumping
Dumping là một dạng của Soft Rug Pull, tương tự như chiến lược bơm và bán cổ phiếu. Trong trường hợp này, các nhà phát triển dự án tăng giá trị token của dự án để thu hút nhà đầu tư và kích thích hoạt động giao dịch. Ngay sau khi tăng giá trị token, các nhà phát triển nhanh chóng bán hết số lượng token mà họ đang nắm giữ. Quá trình bán tháo có thể kéo dài từ vài giờ đến vài năm, tùy thuộc vào từng nhà phát triển, và đôi khi nó có thể trông giống như một sự biến động bình thường trên thị trường thay vì một hành vi gian lận có chủ ý.
Liquidity stealing
Liquidity stealing được xem là một dạng Hard Rug Pull đáng ngại. Cách hoạt động của các dự án lừa đảo theo hình thức này là phát hành token và đưa chúng vào pool thanh khoản cùng với các tài sản có giá trị như BNB, ETH, stablecoin để tạo giá trị ban đầu cho token của họ. Tiếp theo, nhóm phát triển dự án sẽ đẩy giá của token lên để tạo ra sự kích thích mua vào từ phía nhà đầu tư, tạo ra cảm giác FOMO (Fear Of Missing Out). Cuối cùng, đội ngũ lừa đảo sẽ bất ngờ rút toàn bộ thanh khoản, gây sự sụt giá mạnh cho token và gây tổn thất đáng kể cho các nhà đầu tư.
Limiting sell orders
Limiting sell orders là một dạng Hard Rug Pull, một hành vi gian lận đáng lo ngại. Trong trường hợp này, nhà phát triển dự án sẽ viết mã lệnh cho token của dự án sao cho chỉ có mình họ được phép bán token đó. Kết quả là, những nhà đầu tư mua các token này sẽ gánh chịu tổn thất lớn, khi họ phải chi số tiền đáng kể để mua các tài sản không có giá trị thực.
3. Những trường hợp Rug Pull điển hình
3. Những trường hợp Rug Pull điển hình
AnubisDAO
AnubisDAO là một ví dụ điển hình về Rug Pull. Các nhà phát triển ẩn danh của AnubisDAO đã gian lận và lừa đảo các nhà đầu tư với số tiền lên đến khoảng 60 triệu USD. Họ đã giới thiệu một loại tiền tệ phi tập trung được bảo đảm bằng một rổ tài sản. Sau khi thu hút được sự quan tâm và đầu tư từ phía các nhà đầu tư, các nhà phát triển đã đột ngột rút hết thanh khoản của AnubisDAO sau 20 giờ kể từ thời điểm bán token.
AnubisDAO
WhaleFarm
WhaleFarm là một dự án thu hút sự quan tâm đáng kể từ cộng đồng nhà đầu tư khi ra mắt trong lĩnh vực Yield Farming, cho phép người dùng có cơ hội kiếm lợi nhuận với mức APY cực kỳ hấp dẫn, lên đến hàng nghìn phần trăm. Tuy nhiên, vào tháng 6/2021, đội ngũ phát triển ẩn danh của dự án này đã bất ngờ rút toàn bộ thanh khoản, khiến cho giá trị của token liên quan đến dự án giảm đi 99% chỉ trong vài phút. Vụ Rug Pull này đã gây tổn thất về tài sản đáng kể cho các nhà đầu tư, với số tiền mất mát lên đến 2.3 triệu USD.
WhaleFarm
Thodex
Thodex là một trong những sàn giao dịch crypto quan trọng tại Thổ Nhĩ Kỳ, đã trở thành tâm điểm của sự chú ý vào năm 2021. Nhà sáng lập của sàn giao dịch này đã bỏ trốn sang Albania sau khi bị cáo buộc lừa đảo người dùng và chiếm đoạt số tiền lên đến 2.7 tỷ USD. Trước khi rời khỏi Thổ Nhĩ Kỳ, công ty do Ozer sở hữu đã tuyên bố rằng họ sẽ phân phối Dogecoin miễn phí cho những người đăng ký. Tuy nhiên, người dùng cho biết rằng họ chưa bao giờ nhận được bất kỳ Dogecoin nào từ Thodex.
4. Dấu hiệu để nhận biết những dự án Rug Pull
4. Dấu hiệu để nhận biết những dự án Rug Pull
Đội ngũ ẩn danh
Khi quyết định đầu tư vào một dự án crypto, đội ngũ phát triển là một yếu tố quan trọng cần xem xét. Đặc biệt, việc đội ngũ phát triển ẩn danh và tài khoản mạng xã hội của dự án mới được tạo trong thời gian ngắn có thể là dấu hiệu cho thấy dự án có ý định lừa đảo nhà đầu tư.
Không khóa thanh khoản
Không khóa thanh khoản là một điều cần lưu ý. Trong các dự án uy tín, các pool thanh khoản hợp pháp sẽ khóa tiền của nhà đầu tư trong một thời gian nhất định để đảm bảo tính thanh khoản và ngăn chặn việc rút thanh khoản và bỏ trốn của nhà sáng lập dự án. Nếu một dự án không khóa thanh khoản, đó có thể là dấu hiệu quan trọng cho thấy dự án có khả năng lừa đảo nhà đầu tư.
Không công khai mã nguồn
Công khai mã nguồn cũng là một yếu tố quan trọng. Công khai mã nguồn cho phép mọi người theo dõi và kiểm tra hoạt động của đội ngũ phát triển dự án. Nếu một dự án không công khai mã nguồn, điều này cho thấy sự thiếu minh bạch trong hoạt động của dự án.
Không thực hiện kiểm tra bảo mật (Audit)
Kiểm tra bảo mật (Audit) là một yếu tố không nên bỏ qua. Các dự án uy tín thường thực hiện kiểm tra smart contract bởi các bên thứ ba để đảm bảo tính bảo mật. Vì vậy, khi đầu tư vào các dự án không thực hiện kiểm tra bảo mật, chúng ta nên cân nhắc kỹ.
Phân phối token không cân xứng
Phân phối token không cân xứng cũng là một điểm cần lưu ý. Nếu hầu hết token nằm trong tay một vài người, họ có thể dễ dàng bán hết số lượng token đó, gây ảnh hưởng đến những nhà đầu tư khác.
Website sơ sài
Nếu website của dự án thiếu đầu tư và mắc những lỗi chính tả cơ bản, có thể cho thấy đội ngũ phát triển có ý định lừa đảo nhà đầu tư.
5. Cách phòng chống Rug Pull
5. Cách phòng chống Rug Pull
Trước khi quyết định đầu tư vào một dự án, bạn nên xem xét các yếu tố sau đây để tránh rơi vào dự án lừa đảo:
- Kiểm tra Website và mạng xã hội của dự án: Xem xét trang web và các tài khoản mạng xã hội của dự án để đánh giá tính chuyên nghiệp, thông tin cập nhật, tương tác với cộng đồng, và sự minh bạch của dự án.
- Kiểm tra Tokenomics: Xem xét mô hình kinh tế của dự án, bao gồm cung cấp và phân phối token, cơ chế staking hoặc yield farming, và cách token được sử dụng trong hệ sinh thái dự án.
- Kiểm tra dữ liệu on-chain: Xem xét dữ liệu trên blockchain để phát hiện các hoạt động bất thường hoặc không rõ nguồn gốc, như các giao dịch lớn tập trung hoặc sự di chuyển đột ngột của token.
- Kiểm tra độ uy tín của đội ngũ phát triển: Nghiên cứu về thành viên trong đội ngũ phát triển, kinh nghiệm và thành tựu của họ trong lĩnh vực crypto để đảm bảo tính chuyên nghiệp và đáng tin cậy.
- Kiểm tra Github: Nghiên cứu trang Github của dự án để theo dõi tiến độ phát triển, mã nguồn, các bản cập nhật và sự tham gia của cộng đồng.
6. Rug pull có phải là bất hợp pháp không?
6. Rug pull có phải là bất hợp pháp không?
Câu trả lời phụ thuộc vào từng quốc gia và luật pháp hiện hành.
Quy định về gian lận trong lĩnh vực tiền số vẫn chưa đầy đủ và nhất quán trên phạm vi quốc gia và quốc tế. Ví dụ, tại Hoa Kỳ hiện tại, vẫn chưa có một hệ thống pháp lý rõ ràng về tiền số. Cơ quan quản lý thị trường như SEC và CFTC tranh cãi về việc xem Ethereum (ETH) là chứng khoán hay hàng hoá.
Mặc dù rug pull cứng thường được coi là hành vi bất hợp pháp khi đội ngũ sáng lập dự án có ý định lừa đảo nhà đầu tư từ đầu và không có ý định hoàn thành dự án, rug pull mềm có thể không bị coi là vi phạm kỹ thuật. Tuy nhiên, nó không đúng đạo đức. Rug pull mềm có thể kéo dài trong nhiều năm khi đội ngũ sáng lập đã bán hết số token của họ và rời bỏ dự án.
Một số quốc gia đã đưa ra những nỗ lực để chống lại gian lận trong lĩnh vực tiền số. Ví dụ, tiểu bang New York đã đề xuất một dự luật mà theo đó, các đội ngũ sáng lập dự án sở hữu hơn 10% nguồn cung và bán hơn 10% tổng nguồn cung trong vòng 5 năm kể từ lần bán token cuối cùng, sẽ bị phạt.
7. Tổng kết
7. Tổng kết
Hy vọng rằng qua bài viết này, các bạn đã có thể hiểu rõ hơn về khái niệm Rug Pull là gì, cách hoạt động của nó, những rủi ro mà nó mang lại và cách tránh những dự án không đáng tin cậy. Tuy nhiên, tất cả những thông tin được đề cập chỉ mang tính chất tham khảo, không đưa ra lời khuyên đầu tư. Để đưa ra quyết định đầu tư, các nhà đầu tư cần tự nghiên cứu kỹ lưỡng và đưa ra quyết định dựa trên tình hình riêng của mình. Hãy thường xuyên theo dõi Coin5s để thường xuyên cập nhật những thông tin hữu ích nhé!