Nominated Proof of Stake là gì? Tìm hiểu cơ chế và ưu điểm của NPoS
1. Nominated Proof of Stake là gì?
1. Nominated Proof of Stake là gì?
Nominated Proof of Stake (NPoS) là một cơ chế đồng thuận được sử dụng trong các mạng blockchain như Polkadot để giúp xác thực các giao dịch và duy trì tính bảo mật cho hệ thống. Trước khi đi vào chi tiết về NPoS, hãy tưởng tượng rằng bạn đang tham gia vào một cuộc bầu cử. Trong cuộc bầu cử này, những người tham gia (được gọi là "validator" hay "người xác thực") sẽ cạnh tranh để giành quyền kiểm soát và xác thực các giao dịch trên mạng.
Proof of Stake (PoS) là một cơ chế cũ hơn, trong đó người tham gia phải đặt cược (stake) một lượng tiền số vào mạng để có thể trở thành một người xác thực. Cơ chế này giúp đảm bảo rằng chỉ những người có một lượng tiền nhất định mới có thể tham gia vào việc xác thực giao dịch.
NPoS là một biến thể của PoS, nơi mà người dùng không trực tiếp tham gia vào việc xác thực giao dịch, mà thay vào đó, họ "đề cử" những người mà họ tin tưởng để thực hiện công việc này. Tức là, người dùng có thể "bầu chọn" cho các validator (người xác thực) bằng cách đặt cược token của mình cho họ. Đây là cách thức mà NPoS giúp cải thiện tính phân cấp và bảo mật trong hệ thống.
Nominated Proof of Stake
2. Cơ chế hoạt động của NPoS
2. Cơ chế hoạt động của NPoS
Trong hệ thống Nominated Proof of Stake (NPoS), có hai nhóm chính tham gia:
- Validator (Người xác thực): Người xác thực giống như những người giám sát trong một cộng đồng, chịu trách nhiệm xác nhận các giao dịch và tạo ra các khối mới để duy trì sự hoạt động của mạng lưới. Để trở thành người xác thực, bạn cần cam kết một số lượng token (giống như tiền số) và đảm bảo hệ thống của mình hoạt động ổn định. Khi thực hiện đúng nhiệm vụ, họ nhận được phần thưởng và chia sẻ một phần phần thưởng này cho những người khác đã tin tưởng và giao token cho họ.
- Nominator (Người đề cử): Nominator là những người sở hữu token nhưng không muốn trực tiếp tham gia vào việc xác thực giao dịch. Thay vào đó, họ có thể "đề cử" (giao token của mình) cho những người xác thực mà họ tin tưởng. Điều này giúp nominator vẫn có thể kiếm được phần thưởng mà không cần phải lo lắng về việc vận hành hệ thống. Tuy nhiên, nếu người xác thực mà họ chọn làm việc không đúng quy định (ví dụ như gian lận hoặc không hoạt động ổn định), nominator có thể bị phạt và mất một phần tài sản của mình.
Nói một cách đơn giản, nếu người xác thực là những người chăm sóc vườn, thì nominator là những người đầu tư vào vườn đó, tin tưởng vào công sức của người chăm sóc để nhận về trái ngọt mà không cần phải tự tay làm việc trong vườn. Nhưng nếu người chăm sóc vườn làm sai, người đầu tư cũng có thể mất đi phần tài sản mình đã đặt cược.
3. Quá trình hoạt động trong NPoS
3. Quá trình hoạt động trong NPoS
Quá trình hoạt động trong NPoS có thể tưởng tượng như một hệ thống "bầu cử" để bảo vệ mạng tiền số. Hãy cùng đơn giản hóa từng bước:
- Chọn người đáng tin cậy: Các "nominator" (người tham gia) sẽ chọn những "validator" (người xác thực) mà họ tin tưởng, giống như bạn chọn ứng cử viên trong một cuộc bầu cử.
- Gửi token: Sau khi chọn được validator, bạn sẽ "gửi" một phần token của mình cho họ, giống như bạn gửi phiếu bầu để ủng hộ người bạn chọn.
- Xác thực và tạo khối: Validator sẽ làm công việc xác thực các giao dịch và tạo ra các "khối" mới trong mạng, giống như một người bầu cử kiểm tra và ghi lại kết quả cuộc bầu cử.
- Chia phần thưởng: Sau khi công việc hoàn thành, validator sẽ chia sẻ phần thưởng với các nominator dựa trên lượng token mà mỗi người đã gửi, giống như việc chia thưởng cho những người đã giúp đỡ trong chiến dịch bầu cử.
Như vậy, mỗi người tham gia vào hệ thống NPoS đều đóng một vai trò quan trọng để giúp mạng tiền số hoạt động mượt mà và công bằng.
4. Ưu điểm của NPoS
4. Ưu điểm của NPoS
- Tính phân cấp cao: NPoS cho phép nhiều người tham gia vào quá trình bầu chọn và xác thực, thay vì chỉ có một nhóm nhỏ những người kiểm soát mạng.
- An toàn và bảo mật: Với việc người tham gia phải đặt cược tiền số, NPoS khuyến khích các validator hành động trung thực và bảo vệ mạng lưới.
- Khả năng thay đổi linh hoạt: Người dùng có thể thay đổi các validator mà họ đề cử, giúp mạng luôn có sự đổi mới và bảo mật.
5. Rủi ro trong NPoS
5. Rủi ro trong NPoS
- Rủi ro mất tiền: Nếu validator mà bạn đề cử thực hiện hành động sai trái hoặc không đúng, bạn có thể mất đi số tiền đã đặt cược.
- Tập trung hóa: Nếu một nhóm nhỏ các validator nắm giữ quá nhiều quyền lực, điều này có thể dẫn đến sự tập trung hóa, làm giảm tính phân cấp của hệ thống.
6. Sự khác biệt giữa NPoS và PoS thông thường
6. Sự khác biệt giữa NPoS và PoS thông thường
Sự khác biệt chính giữa NPoS và PoS truyền thống nằm ở cơ chế bầu chọn. Trong PoS thông thường, người tham gia tự mình xác thực giao dịch nếu họ đặt cược đủ tiền số. Trong khi đó, trong NPoS, người tham gia chỉ cần "đề cử" những người xác thực mà họ tin tưởng.
7. Ví dụ về NPoS trong Polkadot
7. Ví dụ về NPoS trong Polkadot
Polkadot là một trong những dự án tiền số nổi bật sử dụng NPoS. Trong hệ thống Polkadot, người dùng có thể chọn các validator mà họ tin tưởng để xác thực giao dịch và duy trì bảo mật cho mạng lưới. Polkadot sử dụng cơ chế này để xây dựng một mạng lưới phân cấp và an toàn, đồng thời khuyến khích sự tham gia của cộng đồng.
Nominated Proof of Stake (NPoS) là một cơ chế đồng thuận mạnh mẽ giúp các mạng blockchain như Polkadot hoạt động hiệu quả và bảo mật. Với cơ chế bầu chọn linh hoạt, NPoS không chỉ giúp đảm bảo tính phân cấp mà còn khuyến khích người dùng tham gia vào việc duy trì bảo mật cho mạng. Tuy nhiên, như bất kỳ hệ thống nào, NPoS cũng có những rủi ro riêng, và người tham gia cần phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định.