Optimistic rollup là gì? Giải pháp Optimistic Rollup nổi bật
1. Rollups là gì?
1. Rollups là gì?
Rollups là một giải pháp mở rộng Layer 2 cho Ethereum, cho phép xử lý các giao dịch ngoài chuỗi và lưu trữ dữ liệu giao dịch trên chuỗi chính. Rollups có thể tăng thông lượng và giảm chi phí giao dịch. Có hai loại rollups chính là Optimistic Rollups và ZK-Rollups.
2. Optimistic rollup là gì?
2. Optimistic rollup là gì?
Optimistic Rollup là một giải pháp mở rộng Layer 2 cho Ethereum, cho phép xử lý các giao dịch ngoài chuỗi và lưu trữ dữ liệu giao dịch trên chuỗi chính. Optimistic Rollup giả định rằng các giao dịch được gửi lên chuỗi đều là hợp lệ mặc dù chưa hề được xác minh. Nếu có ai đó phát hiện ra gian lận, họ có thể đưa ra bằng chứng gian lận (fraud proof) để hủy bỏ giao dịch sai. Optimistic Rollup có thể hỗ trợ nhiều loại hợp đồng thông minh hơn, nhưng cũng có thời gian xác nhận lâu hơn và yêu cầu người dùng theo dõi các giao dịch để phòng tránh gian lận.
3. Cơ Chế Hoạt Động Của Oltimistic Rollup Là Gì?
3. Cơ Chế Hoạt Động Của Oltimistic Rollup Là Gì?
Thực thi và tổng hợp giao dịch
Khi sử dụng Layer 2 của mạng lưới Optimistic Rollup, người dùng sẽ thực thi các lệnh Swap, Lending, Borrowing, Farming, Staking,... để thực hiện các giao dịch. Toàn bộ các giao dịch sẽ được gửi đến Operator - người đảm nhiệm việc xử lý các giao dịch trên mạng lưới Optimistic Rollup.
Operator sẽ nén các giao dịch và đóng chúng lại thành 1 khối để gửi về chuỗi gốc Ethereum. Công việc của Operator tương tự như Validator trong các blockchain Layer 1 khác. Tuy nhiên, để trở thành một Operator trên mạng lưới Optimistic Rollup, bất kỳ ai cũng có thể tham gia nhưng họ phải đặt cược tài sản của mình để đảm bảo tính xác thực của mạng lưới. Nếu họ cố tình đẩy các khối với thông tin sai để thu lợi thì tài sản của họ sẽ bị tịch thu và họ sẽ không được phép tham gia vào việc xác thực mạng lưới nữa.
Gửi về Layer 1
Khi hoạt động trên mạng lưới Optimistic Rollup, Operator sẽ thực hiện nén dữ liệu giao dịch thành một khối, gọi là call data, cùng với bằng chứng giao dịch do Prover tạo ra. Sau đó, khối này sẽ được gửi xuống Ethereum để lưu trữ. Điều đặc biệt là call data này không thể bị chỉnh sửa bởi bất kỳ ai trong mạng lưới,. Việc chứng minh tính đúng đắn của call data được thực hiện thông qua bằng chứng chống gian lận (Fraud Proof).
Xử lý tranh chấp
Để giải quyết tranh chấp, giao thức sẽ chia nhỏ tranh chấp thành nhiều lần để giải quyết. Nếu thách thức thành công, toàn bộ tài sản của người tạo block sẽ bị khóa và họ sẽ bị mất quyền làm Operator.
Cơ Chế Hoạt Động Của Oltimistic Rollup
4. Ưu Điểm & Nhược Điểm Của Optimistic Rollup Là Gì?
4. Ưu Điểm & Nhược Điểm Của Optimistic Rollup Là Gì?
Ưu điểm
- Tăng tốc độ và giảm chi phí giao dịch: Với Optimistic Rollup, các giao dịch được xử lý nhanh hơn và với chi phí thấp hơn so với giao dịch trên mainchain.
- Khả năng mở rộng cao: Optimistic Rollup có khả năng mở rộng cao hơn so với các giải pháp Layer 1 scaling. Theo Ethereum, các bản Optimistic Rollup có thể cải thiện khả năng mở rộng từ 10 đến 100 lần.
- Tương thích với EVM và Solidity: Bất cứ điều gì bạn có thể làm trên Ethereum Layer 1, bạn có thể làm với các Optimistic Rollup vì nó tương thích với EVM và Solidity. Điều này giúp cho việc chuyển đổi các dApps từ Layer 1 sang Layer 2 dễ dàng hơn.
- Bảo mật và phi tập trung: Tất cả dữ liệu giao dịch được lưu trữ trên chuỗi Layer 1, có nghĩa là nó an toàn và phi tập trung. Nếu có gian lận, nó có thể được phát hiện và khắc phục bằng cách sử dụng bằng chứng gian lận (fraud proof).
Nhược điểm
- Thời gian xác nhận lâu: Các giao dịch trong Optimistic Rollup chỉ được xác nhận sau một khoảng thời gian nhất định, còn gọi là thời gian tranh chấp (challenge period). Thời gian này cho phép các bên liên quan có cơ hội kiểm tra và tranh chấp các kết quả không chính xác. Tùy thuộc vào thiết kế của từng dự án, thời gian tranh chấp có thể kéo dài từ vài phút đến vài ngày.
- Rủi ro liên quan đến người tổng hợp (sequencers): Người tổng hợp là những người chịu trách nhiệm xử lý và sắp xếp các giao dịch ngoài chuỗi. Họ có quyền kiểm soát tốt hơn đối với thứ tự giao dịch và quyền truy cập ưu tiên vào chuỗi tổng số. Nếu họ có ý đồ xấu, họ có thể làm sai lệch kết quả hoặc tận dụng MEV (miner extractable value).
- Khó triển khai hơn so với ZK-Rollup: Optimistic Rollup yêu cầu sự hiện diện của một máy ảo tương thích với EVM để xác minh các bằng chứng gian lận. Điều này làm cho việc triển khai Optimistic Rollup trên các blockchain khác Ethereum khó khăn hơn. Ngoài ra, Optimistic Rollup cũng yêu cầu nhiều tính toán hơn để tạo ra và kiểm tra các bằng chứng gian lận.
5. Một Số Giải Pháp Optimistic Rollup Nổi Bật
5. Một Số Giải Pháp Optimistic Rollup Nổi Bật
Arbitrum
Arbitrum là một giải pháp Optimistic Rollup đầu tiên được triển khai trên mạng Ethereum. Arbitrum sử dụng một kỹ thuật gọi là "commit chain" để xác minh các giao dịch trong một block.
Optimism
Optimism là một giải pháp Optimistic Rollup phổ biến khác được xây dựng trên mạng Ethereum. Optimism sử dụng một cơ chế gọi là "Optimistic Virtual Machine" để thực thi các hợp đồng thông minh.
zkSync
zkSync là một giải pháp Optimistic Rollup sử dụng kỹ thuật bảo mật Zero-knowledge proofs để xác minh các giao dịch trên mạng lưới. ZkSync cũng cho phép các dApps sử dụng các hợp đồng thông minh có tốc độ nhanh hơn và chi phí thấp hơn so với Ethereum Layer 1.
StarkWare
StarkWare là một công ty phát triển các giải pháp lớp 2, bao gồm StarkEx - một giải pháp Optimistic Rollup sử dụng kỹ thuật Zero-knowledge proofs để tăng cường tính riêng tư và bảo mật.
Hermez Network
Hermez Network là một giải pháp Optimistic Rollup được phát triển trên mạng lưới của Polygon. Hermez sử dụng một cơ chế gọi là "rollup node" để tạo ra các block và xác minh các giao dịch. Hermez cũng hỗ trợ tính năng "zk-rollups" để tăng tính riêng tư và bảo mật.
6. So sánh giữa ZK-Rollups và Optimistic Rollups
6. So sánh giữa ZK-Rollups và Optimistic Rollups
ZK-Rollups và Optimistic Rollups là hai giải pháp mở rộng Layer 2 cho Ethereum, đều sử dụng phương pháp rollup để xử lý các giao dịch ngoài chuỗi và gửi dữ liệu tóm tắt lên chuỗi chính. Tuy nhiên, hai giải pháp này có một số sự khác biệt quan trọng:
- Cách xác minh tính hợp lệ của các giao dịch: ZK-Rollups sử dụng các bằng chứng không kiến thức (zero-knowledge proofs) để chứng minh rằng các giao dịch ngoài chuỗi được thực hiện đúng cách. Các bằng chứng này được tạo ra bởi các prover và gửi lên chuỗi chính cùng với dữ liệu tóm tắt. Các bằng chứng này có thể được xác minh nhanh chóng và không cần biết chi tiết của các giao dịch. Optimistic Rollups sử dụng các bằng chứng gian lận (fraud proofs) để phát hiện và khắc phục các giao dịch ngoài chuỗi sai lệch. Các bằng chứng này được tạo ra bởi các verifier khi họ nhận thấy có sự không nhất quán giữa các giao dịch ngoài chuỗi và dữ liệu tóm tắt trên chuỗi chính. Các bằng chứng này cần được kiểm tra kỹ lưỡng và cần biết chi tiết của các giao dịch.
- Thời gian xác nhận của các giao dịch: ZK-Rollups có thể xác nhận các giao dịch ngay khi chúng được đăng trên chuỗi chính, vì các bằng chứng không kiến thức đã đảm bảo tính hợp lệ của chúng. Optimistic Rollups cần một khoảng thời gian tranh chấp (challenge period) để cho phép các verifier có cơ hội kiểm tra và tranh chấp các giao dịch ngoài chuỗi nếu có sai sót. Thời gian tranh chấp có thể kéo dài từ vài phút đến vài ngày, tùy thuộc vào thiết kế của từng dự án.
- Khả năng tương thích với EVM và Solidity: Optimistic Rollups có khả năng tương thích cao với EVM và Solidity, vì chúng sử dụng một máy ảo tương thích với EVM gọi là Optimistic Virtual Machine (OVM) để xử lý các giao dịch ngoài chuỗi. Điều này giúp cho việc chuyển đổi các dApps từ Layer 1 sang Layer 2 dễ dàng hơn. ZK-Rollups có khả năng tương thích thấp hơn với EVM và Solidity, vì chúng cần sử dụng một ngôn ngữ lập trình khác để tạo ra các bằng chứng không kiến thức. Điều này làm cho việc triển khai các dApps trên ZK-Rollups khó khăn hơn.
6. Tổng Kết
6. Tổng Kết
Bài viết trên chúng tôi đã chia sẻ chi tiết về Optimistic Rollup là gì cũng như những đặc điểm chính trong quá trình khám phá Arbitrum và Optimism. Ngoài ra, với những so sánh cơ bản giữa Optimistic Rollup và ZK Rollup, bạn có thể đánh giá đa chiều hơn về các giải pháp mở rộng của Rollup và lựa chọn phù hợp nhất. Hãy thường xuyên theo dõi Coin5s để thường xuyên cập nhật những thông tin hữu ích nhé!