Hợp đồng thông minh (Smart Contract)

Dex, NFTs, Marketplace,... Đây đều là những ứng dụng được hợp đồng thông minh (hay smart contract) tạo ra trên blockchain. Trong bài viết này, Coin5s sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Smart Contract là gì, ưu và nhược điểm cũng như những ứng dụng của hợp đồng thông minh trong thị trường Crypto.

Hợp đồng thông minh (Smart Contract – SC) là thuật ngữ mô tả một bộ giao thức đặc biệt có khả năng tự động đưa ra các điều khoản và thực hiện các thoả thuận giữa các bên trong hợp đồng (trường hợp này thường là các hệ thống máy tính) bằng việc ứng dụng công nghệ blockchain.

Toàn bộ hoạt động của hợp đồng thông minh đều được thực hiện một cách tự động và không có bất kỳ sự can thiệp từ bên ngoài, hay thông qua một bên trung gian thứ ba. Chính vì thế, những giao dịch này có tính minh bạch rất cao, dễ dàng truy xuất và không thể bị can thiệp, sửa đổi hoặc đảo chiều. Các điều khoản trong SC cũng tương tự với một hợp đồng pháp lý bình thường, chỉ khác là được ghi lại dưới ngôn ngữ lập trình.

Cơ chế hoạt động của Smart Contract sẽ giống với máy bán hàng tự động. Điều này có nghĩa, nó sẽ hoạt động tự động, tuy nhiên nó phải được lập trình sẵn từ trước với các điều khoản cần thiết.

Mọi điều khoản trong hợp đồng đều được minh bạch và có thể kiểm tra được, đồng thời đòi hỏi sự đồng thuận của cả hai phía. Một khi đã đồng thuận với hợp đồng, các điều khoản trong nó sẽ được thực thi hoàn toàn tự động hoặc tự động một phần mà không có sự can thiệp từ bên ngoài, hay thông qua một bên thứ ba trung gian. Và ngay cả hai bên tham gia hợp đồng cũng không thể can thiệp hay sửa đổi lên nó. Các điều khoản trong Smart Contract tương đương với một hợp đồng có tính pháp lý và sẽ được viết bằng ngôn ngữ lập trình. Sau đó được mã hóa chuyên biệt và chuyển vào block thuộc Blockchain. Kế đến, sẽ được phân phối, sao chép bằng các node có trên nền tảng.

Khi có lệnh triển khai, hợp đồng sẽ tự động thực thi đúng như các điều khoản đã lập trình. Điểm đặc biệt là hợp đồng thông minh sẽ luôn kiểm tra xuyên suốt quá trình thực hiện, đảm bảo trùng khớp với những điều khoản trong hợp đồng. Chính vì vậy, khi sử dụng Smart Contract, bạn hoàn toàn yên tâm về tính chính xác của hợp đồng.


Smart Contract. (Nguồn: fptshop.com.vn)

Ví dụ: Bạn dự định thuê căn phòng, bạn đã trả tiền thuê qua Blockchain. Biên nhận trả tiền sẽ được ghi nhận vào hợp đồng thông minh. Trong hợp đồng quy định đầu tháng sau bạn sẽ nhận mật mã căn hộ. Tuy nhiên nếu đến thời điểm đó, bạn vẫn chưa nhận được. Hợp đồng sẽ tự động hoàn tiền lại cho bạn, bạn không cần liên lạc bên thuê nhà để lấy tiền thuê. Mọi thứ sẽ được diễn ra theo đúng quy trình, quy định của hợp đồng.

3.1. Ưu điểm

  • Ứng dụng: Smart Contract có thể dùng trong nhiều lĩnh vực trong tương lai. Hiện nay đã có một số lĩnh vực đã áp dụng như tiền điện tử, logistic, ngân hàng, bất động sản thậm chí là việc bầu cử,…
  • Tự do: Không chịu sự quản lý của bất kỳ một cơ quan nào và không thông qua bên thứ ba.
  • Phân tán: Hợp đồng thông minh được sao chép và phân phối trong mạng lưới phi tập trung. Đây cũng là một tiện ích khi so với các hình thức tập trung.
  • Tất định: Hợp đồng chỉ thực hiện những lệnh đã được thiết lập khi thỏa điều kiện. Đồng thời, kết quả sẽ không phân biệt người thực hiện, đảm bảo tính công bằng.
  • Tự động: Cơ chế tự động hóa đa dạng các loại tác vụ. Nếu như không được kích hoạt, hợp đồng sẽ duy trì trạng thái “không hoạt động” và cũng sẽ không thực hiện bất kỳ hoạt động nào.
  • Không thể sửa đổi: Một khi đã triển khai, không ai có thể thay đổi hợp đồng. Điều này sẽ rất hữu ích trong việc chống giả mạo.
  • Có thể tùy chỉnh: Trước khi được kích hoạt, hợp đồng có thễ được mã hóa theo nhiều cách khác nhau để tạo ra nhiều loại ứng dụng phi tập trung (DApp).
  • Không cần dựa trên sự tin cậy: Vì tất cả đều được công nghệ hóa, thế nên ngay cả khi hai bên chưa có niềm tin với nhau vẫn có thể sử dụng hợp đồng thông minh để hợp tác. Công nghệ blockchain sẽ bảo đảm tính chính xác của dữ liệu.
  • Minh bạch: Mặc dù bất kỳ ai cũng đều có thể xem được dựa trên nền tảng công khai, thế nhưng không một ai có thể thay đổi mã nguồn của hợp đồng.


Ưu điểm của Hợp đồng thông minh. (Nguồn: wiki.tino.org)

3.2. Nhược điểm

  • Tính pháp lý: Vì hợp đồng này hiện chưa được pháp luật quy định, bảo hộ nên nếu có xảy ra lỗi phát sinh, người dùng sẽ không được bảo vệ quyền lợi .
  • Chi phí triển khai: Dù tiết kiệm được các khâu trung gian nhưng để tạo hợp đồng này cần một số tiền để chi trả cho hệ thống cơ sở hạ tầng, máy tính và các lập trình viên có kinh nghiệm.
  • Rủi ro từ internet: Về cơ bản, hợp đồng thông minh sẽ vô cùng an toàn nếu như không để lộ thông tin nhạy cảm hay không để hacker tìm ra lỗ hổng. Bất kỳ chuyện gì liên quan đến internet đều sẽ gặp rủi ro chung là nguy cơ có thể bị hack.

4.1. Điểm khác nhau

Một số đặc trưng riêng của hợp đồng truyền thống bao gồm:

  • Được tạo ra bởi các chuyên gia pháp lý.
  • Biên soạn một lượng lớn tài liệu.
  • Cần phải có bên thứ ba để thực thi.
  • Mất khá nhiều thời gian để thỏa thuận và đi đến ký kết.
  • Hợp đồng có thể tồn tại nhiều vấn đề, không minh bạch.
  • Mất nhiều chi phí và phải dựa vào hệ thống tư pháp để giải quyết khi có sự cố.

Hợp đồng thông minh lại có những điểm khác biệt như:

  • Được tạo bởi ngôn ngữ lập trình như C++, Go, Python, Java trên hệ thống máy tính.
  • Toàn bộ mã được thực hiện bởi hệ thống sổ cái phân tán Blockchain.
  • Không cần đến bên thứ ba trung gian.
  • Đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong việc thực thi.


So sánh giữa Hợp đồng thông minh và Hợp đồng truyển thống. (Nguồn: thegioididong.com)

4.2. Điểm giống nhau

Điểm giống nhau giữa hợp đồng truyền thống và hợp đồng thông minh nằm ở chỗ các điều khoản và hình phạt đều được nêu rõ ràng.